Een waardevol bezit
Maar hoe rijdt nu zo’n T-Ford? Rijtesten.nl ging langs bij een eigenaar in het Friese Wijnjewoude, ten zuiden van Drachten, en kreeg daar les in het bedienen van de klassieker. Samen met Fokke Jansma maakten we een tochtje met de Runabout door de directe omgeving. Tijdens die rit vertelde de trotse bezitter hoe hij zeer regelmatig met zijn Model T er op uit trekt. Daarvoor wordt de auto dan op een auto ambulance geladen om dan elders in Europa mee te doen aan een oldtimerrit. We hebben het hier dus te maken met een rijdend museumstuk. Zijn eigenlijke passie gaat uit naar Amerikaanse auto ‘s uit de jaren ’50 van de twintigste eeuw, maar tijdens een bezoek aan de VS, samen met zijn zoon, werd hij door aangestoken met het T-virus waar de jonge Jansma al mee was besmet. Het onderhoud wordt in eigen beheer gedaan en dat wordt vergemakkelijkt door het feit dat het bedrijf van de heer Jansma daarin is gespecialiseerd. De onderhoudskosten vallen daardoor mee. Ook zijn reserveonderdelen nog redelijk voorhanden. Naast deze T heeft hij ook nog een T Touring en een Model A. De auto's zijn allemaal zelf vanuit Amerika geïmporteerd.
Vóór de rit maken we een rondje om de auto. Het betreft hier een wagentje dat ergens in het verleden al eens is gerestaureerd. Exact wanneer dat is geweest is niet helemaal bekend. De zwarte laklaag krakeleert op meerdere plekken. Daaraan is de leeftijd mooi te zien en het geeft het vehikel charme en karakter. Deze auto is niet helemaal origineel, onder de motorkap zit een modernere ontsteking om de bedrijfszekerheid te verhogen. Dit is op zich geen ongebruikelijke handeling om oude auto’s iets te moderniseren. De presentator van de Tonight Show en groot autoliefhebber Jay Leno doet dit regelmatig met de auto’s in zijn gigantische collectie.
Het instappen gaat voor bestuurder en passagier hetzelfde: via de rechterzijde van de auto, aan de linkerzijde zit namelijk geen openslaande deur. Omdat je niet zomaar wegrijdt in een Model T rijdt de heer Jansma het eerste stuk, zodat we eerst kunnen kijken hoe het ongeveer werkt. Het starten is niet zomaar een kwestie van het omdraaien van een sleutel. Het is een samenspel van de choke, de handrem links naast de bestuurder, de hendel voor de ontsteking aan de linkerkant van het stuur, de gashendel aan de rechterzijde van het stuur en de startknop op de vloer waarmee de startmotor begint te draaien. Als de motor eenmaal loopt en een beetje op bedrijfstemperatuur is gekomen, blijkt dat de een 83 jarige redelijk ontspannen zijn rondjes maakt. Het klinkt wat blikkerig, maar het is wel het geluid dat je verwacht. Het is zelfs mogelijk om tijdens het rijden een gesprek te voeren zonder je stem te verheffen.
Om daadwerkelijk te gaan rijden trap je eerst het linkerpedaal in en zet je de handrem in de middelste stand. Dit resulteert direct in een voorwaartse beweging. Met de hendel voor het gas voer je vervolgens de snelheid iets op. Het linkerpedaal houd je ondertussen ingerukt, want dit is je eerste versnelling, Als je wilt opschakelen duw je de handrem naar de voorste stand en laat je rustig het pedaal opkomen. De motor doet vervolgens een beetje moeite om de toeren weer op peil te krijgen, maar daarna tuft het geheel weer enthousiast verder. Dat is de theorie en met de de heer Jansma achter het stuur lijkt het allemaal erg gemakkelijk. Natuurlijk nemen we ook zelf even plaats achter het stuur en terwijl we luisteren naar de instructies lukt het om de Ford aan het rollen te krijgen. Op aanwijzing van onze rij instructeur plaatsen we de handrem naar voren en laten het pedaal los. En dan rijden, met we dus voor het eerst met een flink vaartje en klamme handen over het smalle weggetje die we hiervoor hebben uitgekozen. Het wagentje glijdt door het decor dat verstoken is van moderne vervoersmiddelen. Op dat moment en op die plek had het net zo goed 1924 kunnen zijn, want alleen aan de kleding van de inzittenden was het tegendeel te zien.
Het rijden met deze auto vereist constant concentratie als je er nog niet zo bedreven in bent. Het enige dat werkt zoals in een hedendaagse auto is het stuur. De pedalen hebben zoals gezegd alle drie een andere of afwijkende functie. Voor het gemak zijn wel de letter C (clutch), R (reverse) en B (brake) gedrukt op de pedalen gezet zodat je nog enige aanwijzing hebt. Mede door de wind die langs je hoofd waait is het snelheidsgevoel behoorlijk hoog. De windwervelingen lager in de cabine vallen daarentegen weer erg mee. En dan moet je remmen; geen noodstop maar gewoon het voertuig tot stilstand brengen. In een hedendaagse auto wordt je geholpen door de rembekrachtiging, bij de T moet je helemaal zelf de juiste kracht vinden. Onnodig om te zeggen dat de auto niet stil stond op het moment dat de auteur dat wilde, omdat hij te voorzichtig deed met het pedaal. Gelukkig stond er niets in de weg en was er genoeg ruimte om deze fout te herstellen. De tweezitsbank waar je op plaats hebt genomen is redelijk comfortabel. Door de hoge zitpositie is het best te doen in het interieur. Door de hoge zijkant van de bank heb je ook nog prima zijdelingse steun aan een zijde. Met een tweede persoon in de auto zit je dus prima.
Een van de leukste aspecten van het rijden met een T-Ford is het bekijks dat het oplevert. Het mooie weer tijdens de testrit zorgde er voor dat het langs de testroute behoorlijk druk was met fietsers en wandelaars. Opvallend dat het vooral de kinderen waren die enthousiast naar de klassieker wezen. Zelfs de reacties van het andere verkeer was anders dan onder normale omstandigheden. Vanwege een touringcar die even langs de weg stopte moesten wij dus ook stoppen. Zonder dat het de bedoeling was sloeg de motor af en het starten lukte op dat moment niet in een keer. Terwijl de bus weg reed, bleven wij dus staan. Op een Audi na, bleven alle auto achter ons netjes en geduldig wachten tot het oudje weer tot leven was gekomen. Enkele minuten later op een smalle boerenlandweg kwam er vanuit de tegengestelde richting een grote tractor met aanhanger. Had onze auto een moderne vierwieler geweest dan had de bestuurder van het landbouwvoertuig nooit zover de berm ingestuurd als dat hij dat nu deed.
